Những nguyên nhân có thể gây ra sai sót khi xét nghiệm ADN

Xét nghiệm ADN được xem là phương pháp chẩn đoán quan hệ huyết thống với độ chính xác gần như tuyệt đối. Tuy nhiên, không phải tất cả các kết quả thử ADN đều hoàn toàn chính xác. Trong những trường hợp vô cùng hiếm gặp, quá trình thực hiện vẫn có thể dẫn đến những sai sót nhất định. Vậy, những trường hợp nào có thể gây ra những sai lệch trong kết luận về quan hệ huyết thống dựa trên kết quả ADN? Câu trả lời sẽ được giải đáp ngay trong bài viết này.

1. Điều cần biết về độ chính xác của xét nghiệm ADN

Theo các chuyên gia y tế, xét nghiệm ADN đạt độ chính xác 100% trong trường hợp không có quan hệ huyết thống, và hơn 99,99% trong trường hợp có quan hệ huyết thống. Điều này có nghĩa là xét nghiệm ADN gần như chính xác tuyệt đối, hiện là phương pháp xác định huyết thống chính xác nhất được sử dụng rộng rãi trên toàn thế giới.

Vì độ chính xác cao này, vào năm 1986, Mỹ đã chấp nhận kết quả ADN làm bằng chứng trước tòa án và các quốc gia khác cũng dần theo sau. Kết quả từ các trung tâm xét nghiệm ADN được cấp phép hợp pháp ở Việt Nam cũng có giá trị pháp lý, cho phép chúng được sử dụng trong quá trình điều tra tội phạm hình sự.

Tuy nhiên, thực tế đã có những trường hợp sai sót trong kết luận từ xét nghiệm ADN.

2. Những tình huống dẫn đến sai lệch trong xét nghiệm ADN

Có những tình huống mà kết quả xét nghiệm từ các trung tâm khác nhau lại không đồng nhất. Chẳng hạn, một người đi xét nghiệm ADN cha con tại một trung tâm sử dụng bộ kit 16 locus, và nhận kết luận “Không có quan hệ huyết thống” do có sự khác biệt ở 1 locus. Tuy nhiên, kết quả này không đủ căn cứ để khẳng định có hay không có quan hệ huyết thống.

Người này tiếp tục xét nghiệm tại trung tâm khác sử dụng bộ kit 24 locus và phát hiện 2 locus sai lệch, dẫn đến kết luận “Có quan hệ huyết thống”. Điều này gây ra sự bối rối cho người tham gia xét nghiệm vì không biết tin vào kết quả nào.

3. Nguyên nhân dẫn đến sai sót trong kết quả xét nghiệm ADN

Có nhiều nguyên do có thể gây ra sai sót trong báo cáo kết quả xét nghiệm ADN. Dưới đây là ba yếu tố chính sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn.

3.1. Sai sót về kỹ thuật

Sai sót kỹ thuật có thể xảy ra do người yêu cầu xét nghiệm hoặc nhân viên y tế khi mẫu sinh phẩm bị hư hỏng hoặc bị lẫn lộn giữa các mẫu của những người khác nhau. Ngoài ra, sai sót có thể xảy ra trong quá trình thử ADN nếu nồng độ muối có sự bất thường. Tỷ lệ sai sót trong quá trình này thường dao động từ 1-5%.

3.2. Sự đột biến của locus STR

Theo các nghiên cứu khoa học quốc tế, bất kỳ locus STR nào cũng có thể xảy ra đột biến. Sự sai khác trên locus có thể do đột biến gen. Tỷ lệ đột biến thông thường là 1/1000. Khi tìm ra 1 hoặc 2 sai khác ở locus, không được bỏ qua hệ số đột biến trong khi tính chỉ số quan hệ huyết thống PI (Paternity Index).

3.3. Do sự hạn chế của bộ kit chuyên dùng để xét nghiệm ADN

Theo các chuyên gia, trong hình sự quốc tế, khi phân tích các bộ kit có dưới 16 locus STR, cần phải có 2 đến 3 locus sai khác trở lên mới được phép kết luận loại trừ đột biến. Trong một số trường hợp vô cùng hiếm gặp, hai người hoàn toàn không có quan hệ huyết thống vẫn có thể trùng lặp đủ các alen của 16 locus được sử dụng trong xét nghiệm ADN. Điều này có thể dẫn đến sai lệch trong việc kết luận về mối quan hệ gia đình dựa trên kết quả xét nghiệm.

Do đó, bộ kit xét nghiệm càng nhiều locus thì tỷ lệ chính xác càng cao. Hiện nay, các trung tâm xét nghiệm có xu hướng sử dụng các bộ kit xét nghiệm trên 20 locus, và các trung tâm uy tín sử dụng bộ kit từ 24 – 54 locus.

Như vậy, xét nghiệm ADN có thể có sai sót nhưng tỷ lệ là rất thấp. Nếu bạn còn bất kỳ thắc mắc nào, hãy liên hệ với Viện Sinh học Phân tử LOCI để được giải đáp nhanh chóng và chính xác nhất. Hy vọng bài viết này hữu ích cho bạn trong việc tìm hiểu về xét nghiệm ADN.

Thùy Duyên